معرفی روغنی که به عنوان یک پایه براي روانکاری استفاده شده و پس از اضافه کردن مواد افزودنی به آن، روانکار نهایی تولید میشود، روغن پایه نامیده میشود. روغنهای پایه...
۲۷ اسفند
معرفی
روغنی که به عنوان یک پایه براي روانکاری استفاده شده و پس از اضافه کردن مواد افزودنی به آن، روانکار نهایی تولید میشود، روغن پایه نامیده میشود. روغنهای پایه ۸۰ تا ۹۸ درصد ترکیب روانکننده نهایی را تشکیل میدهند و بقیه مواد افزودنی موردنیاز برای استفاده خاص هستند. حتی برخی از روانکارها (روغنهاي کمپرسور و هیدرولیک) حدود ۹۹% از روغن پایه و ۱% مواد افزودنی تشکیل شدهاند. از طرفی برخی دیگر از روانکارها نظیر سیالات فلزکاری، گریسها یا روغنهای صنعتی شامل حدوداً ۳۰% مواد افزودنی هستند. روغن پایه را میتوان از منابع نفتی یا غیر نفتی به دست آورد. بیشتر روغن پایه مصرفی در جهان امروزه از پالایش نفت خام به دست میآید. ویژگیهای روغنهای پایه به دست آمده از نفت وابسته به نوع نفت خام و عملیات پالایش است. از آنجا که نفت خام حاوی ترکیبات مختلفی از قبیل هیدروکربنهای پارافینیک، نفتنیک و آروماتیک و همچنین ترکیبات گوگرددار میباشد، روغنهای پایه نیز متشکل از این ترکیبات هستند. قابل ذکر است که برخی از اجزاء موجود در نفت خام خواص مطلوبی در روانکاری دارند، در حالی که سایر آنها سبب ایجاد خواص نامطلوب میشوند.
روغنهای پایه به طور کلی به سه دسته تقسیم میشوند: روغن معدنی، روغن مصنوعی، روغنهای گیاهی. روغن پایههاي معدنی که بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند، شامل دو گروه روغنهای پارافینیک و نفتنیک هستند که از تصفیه نفت خام به دست میآیند. ظرفیت جهانی ذخایر پایه عمدتاً پارافینیک است که نزدیک به ۹۰ درصد ظرفیت را شامل میشود.
روغنهای نفتنیک به طورکلی براي محدوده دمایی کم و هنگامی که نقطه ریزش پایین مورد نیاز باشد، مناسب است. به عنوان مثال: در روغنهای هیدرولیک و یا روغنهای فرآیند تولید لاستیک قابل استفاده میباشند. در جدول زیر خواص روغنهای پایه پارافینیک و روغنهای پایه نفتنیک ارائه شده است.
دستهبندی روغنهای پایه
روغنهای پايه تفاوت زيادی در اجزا مولكولی و در نتيجه در خواص فيزيكی و شيميايی (به عنوان مثال ویسکوزیته و دما) با يكديگر دارند. به همين دليل در سال ۱۹۹۳ انجمن نفت آمريكا (API) يك سيستم تقسيم بندی روغن، طراحی و همه روغنهای پايه را بر اساس درصد وزني تركيبات اشباع، درصد وزنی گوگرد و شاخص گرانروی به ۵ گروه تقسيم كرده است: گروه I، گروه II، گروه II+، گروه III، گروه +III، گروه IV، گروه V.
در سال ۲۰۱۹ تقاضا برای روغن پایه حدود ۴۰ میلیون تن در سال (یا حدود ۰.۸ میلیون بشکه در روز) با رشد ثابت حدود ۱ تا ۲ درصد در سال است. تقاضای روغنهای پایه گروه I در حال کاهش و گروه II و III در حال افزایش هستند، که این افزایش به دلیل بهرهوری بهتر سوخت، کیفیت بالاتر و سازگار بودن با محیط زیست است. روغنهای پایه گروه II و III تازه وارد بازار شدهاند، و در حال حاضر گروه دوم روغنهای پایه به عنوان بزرگترین گرید تولیدی روغنهای پایه روانکننده بر پایه روغن، از گروه یک پیشی گرفته است. روغنهای پایه گروه II و III از مسیر Hydroprocessing استفاده میکنند که امکان پردازش خوراکهای دشوار به روغنهای پایه و تولید روغنهای پایه با شاخص ویسکوزیته بسیار بالا را فراهم میکند.
ظرفیت جهانی تولید روغن پایه حدود ۵۶ میلیون تن در سال (یا حدود ۱ میلیون بشکه در روز) است. شکل زیر ظرفیتهای جهانی روغن پایه را بر اساس نوع نشان میدهد. آمریکا، چین و کره جنوبی بیش از نیمی از ظرفیت تولید جهانی روغن پایه را در اختیار دارند. در میان شرکتهای تولید روان کنندهها، Shell ،ExxonMobil و BP برترین تولیدکنندگان در سراسر جهان هستند.
همان طور که گفته شد بیشترین مصرف روغنهای پایه در تولید روانکنندههاست که حدود ۸۰ تا ۹۸ درصد ترکیب روانکننده نهایی را تشکیل میدهد. تقاضای جهانی روغنهای روانکاری در شكل زیر نشان داده شده است. از میزان کل تقاضا (۴۰.۴ میلیون تن)، بخش حمل و نقل حدود ۶۲ درصد و مصارف صنعتی ۳۸ درصد را تشکیل میدهند.
فرآیندهای تولید
جهت بهبود كيفيت روغن پايه بايد درصد تركيبات سيرنشده و گوگردی آن را كاهش و شاخص گرانروی روغن را افزايش داد. براي دستيابی به اين هدف، از فرآيندهاي مختلف پالايشي استفاده میشود. دو مسیر اصلی استخراج با حلال و مسیر جدیدتر هیدروپروسسینگ جهت تولید روغنهای پایه روانکننده موجود است. شماتیک مسیرهای مختلف تولید آنها در شکل ۳ نشان داده شده است. فرآیند تولید روغن پایه گروه I شامل استخراج با حلال، مومزدایی با حلال و هیدروفینیشینگ، فرآیند تولید روغن پایه گروه دوم شامل هیدروکراکینگ، موم زدایی کاتالیزوری و هیدروفینیشینگ و همچنین فرآیند تولید گروه سوم روغن پایه شامل هیدروکراکینگ، هیدروایزومریزاسیون و هیدروفینیشینگ است.
با تکمیل فرم زیر از جدیدترین اخبار و گزارشهای ما باخبر شوید.