معرفی و کاربرد پروپیلن اکساید [1] (PO) که با نامهای 1،2 اپوکسی پروپان و متیلاکسیران نیز شناخته میشود، یک مایع بیرنگ بسیار واکنشپذیر با فرمول شیمیایی CH₃CHCH₂O است. PO متعلق...
۲۹ فروردین
۱۴ فروردین
۲۱ اسفند
معرفی و کاربرد
پروپیلن اکساید [۱] (PO) که با نامهای ۱،۲ اپوکسی پروپان و متیلاکسیران نیز شناخته میشود، یک مایع بیرنگ بسیار واکنشپذیر با فرمول شیمیایی CH₃CHCH₂O است. PO متعلق به خانواده محصولات اپوکسید و یک ماده واسطه شیمیایی بدون استفاده مستقیم است که عمدتاً در تولید پلیاتر پلیالها، پروپیلن گلیکولها، گلایکول اترها و پلیآلکیلن گلیکولها استفاده میشود. مصارف عمده این ماده در سال ۲۰۲۱ در شکل زیر آمده است. افزایش استفاده از فوم پلیاورتان [۲] (PU) سخت برای کاربردهای عایق و استفاده از فوم PU انعطاف پذیر در بسیاری از موارد مربوط به کالای خواب، لنت، صندلی ماشین و بالشتک مبلمان سبب افزایش کاربرد PO شده است.
نگاهی به بازار جهانی پروپیلن اکساید
شکل زیر عرضه و تقاضای پروپیلن اکساید در جهان را نشان میدهد. در سال ۲۰۲۰، ظرفیت جهانی تولید پروپیلن اکساید به ۱۱.۴ میلیون تن رسید. شمال شرق آسیا بیشترین سهم از ظرفیت تولید جهان (۳۸ درصد) را به خود اختصاص داد و پس از آن اروپای غربی (۲۴ درصد) و آمریکای شمالی (۲۱ درصد) بیشترین سهم را داشتند. در طول دهه گذشته، ظرفیت تولید PO در جهان به طور متوسط ۲.۶ درصد در سال افزایش یافته است و بیشتر ظرفیتهای جدید در آسیا و خاورمیانه ایجاد شدهاند.
شکل زیر عرضه و تقاضای پروپیلن اکساید در مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۲۰ و پیشبینی آن در سال ۲۰۲۵ را نشان میدهد. چشمانداز تولید پروپیلن اکساید نسبتاً متمرکز است، این صنعت دارای پنج سهامدار بزرگ است که تقریباً ۴۹ درصد از ظرفیت نصب شده در سطح جهان را به خود اختصاص میدهند. شرکتهای Dow Inc و LyondellBasell بزرگترین تولیدکنندگان PO هستند. در همین حال، مصرف PO با سرعت کمتری (به طور متوسط با نرخ ۱.۴ درصد در سال) رشد کرده است که منجر به کاهش تدریجی نرخهای عملیاتی در سراسر صنعت تولید پروپیلن اکساید شده است. در سال ۲۰۲۰، نرخ بهرهبرداری ۸۸ درصد برآورد شد که نسبت به ۹۱ درصد ثبت شده در پنج سال پیش، کاهش داشت. تولید پروپیلن اکساید با نرخ متوسط سالانه حدود ۱.۴ درصد در پنج سال گذشته افزایش یافته و به ۱۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ رسیده است. در طول دهه گذشته، شمال شرق آسیا بیشترین سرمایهگذاری را در ظرفیت جدید تولید PO در سراسر جهان داشته است که ۶۸ درصد از افزایش ظرفیت خالص را به خود اختصاص داده است. از آنجایی که رشد ظرفیت پیشبینی شده کوتاه مدت (به طور متوسط ۵.۴ درصد در سال) از رشد مصرف پیشی میگیرد، انتظار میرود نرخ عملیاتی PO تا سال ۲۰۲۵ به ۸۰ درصد برسد.
منطقه شمال شرق آسیا حدود ۴۳ درصد از بازار PO در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داد و چین نیز در این منطقه به تنهایی ۳۴ درصد از کل بازار جهانی را به خود اختصاص میدهد. در سال ۲۰۲۰، مصرف جهانی پروپیلن اکسید ۱۰ میلیون تن برآورد شد. به استثنای سالهای اخیر به دلیل همهگیری کرونا، از سال ۲۰۱۰، مصرف جهانی PO با نرخ ۳.۷ درصد در سال توسعهیافته است، که عمدتاً ناشی از مصرف رو به رشد برای تولید پلیاتر-پلیال است. در سال ۲۰۱۹، بازار PO به طور منفی تحت تأثیر همهگیری کرونا قرار گرفت، که عمدتاً به دلیل تأثیر بر زنجیره ارزش پلی اورتانها در حمل و نقل، ساخت و ساز، لوازم خانگی، مبلمان و غیره بود.
نگاهی به بازار پروپیلن اکساید در ایران
در ایران هیچی ظرفیتی برای تولید پروپیلن اکساید وجود ندارد. مطابق کتابچهی طحهای پتروشیمی کشور ویرایش سال ۱۴۰۱ طرح الفین و زنجیرهی پاییندستی کیان با طرفیت ۱۵۰ هزار تن و پیشرفت ۶۹.۱۶ درصد برای آن وجود دارد، در طرحهای پیشران شرکت صنایع ملی پتروشیمی نیز ظرفیت ۲۸۰ هزار تن برای تولید آن در نظر گرفته شده است. پروپیلن اکساید با کد تعرفهی (HS Code) 29102000 تجارت میشود. براساس این کد آمار واردات و صادرات پروپیلن اکساید در ایران مطابق شکل زیر است. صادرات پروپیلن اکساید صفر و میانگین واردات آن در ده سال گذشته حدود ۱۴۴ تن میباشد.
[۱] Propylene oxide
[۲] Polyurethane
با تکمیل فرم زیر از جدیدترین اخبار و گزارشهای ما باخبر شوید.