معرفی پروپیلن دومین ماده پرکاربرد شیمیایی بعد از اتیلن است. این ماده یک بلوک ساختمانی کلیدی است که عمدتاً در سنتز سایر مواد شیمیایی آلی مورد استفاده قرار میگیرد. مشتقات...
۲۹ فروردین
۱۴ فروردین
۲۱ اسفند
معرفی
پروپیلن دومین ماده پرکاربرد شیمیایی بعد از اتیلن است. این ماده یک بلوک ساختمانی کلیدی است که عمدتاً در سنتز سایر مواد شیمیایی آلی مورد استفاده قرار میگیرد. مشتقات شیمیایی آن به طور کلی سه درجه مختلف پروپیلن شامل گرید پالایشگاهی، شیمیایی و پلیمری را مصرف میکنند، این سه درجه معمولاً در محتوای پروپیلن متفاوت هستند. پروپیلن با گرید شیمیایی و پلیمری بیشترین مصرف پروپیلن در جهان را تشکیل میدهد. گرید پالایشگاهی این ماده اغلب با جداسازی به گرید شیمیایی ارتقا مییابد. پلیپروپیلن به عنوان بزرگترین مشتق پروپیلن ۶۸ درصد از تقاضای آن را در سال ۲۰۲۱ تشکیل میدهد. شکل زیر سهم مصرف مهمترین مشتقات پروپیلن را نشان میدهد. بخشهای مهم مصرف پروپیلن پس از پلیپروپیلن شامل پروپیلن اکساید (مورد استفاده برای پلیاتر پلیالها و پروپیلن گلایکول)، کیومن/فنل (مورد استفاده در پلیکربناتها و رزینهای فنلی)، اکریلونیتریل (مورد استفاده برای رزینهای ABS/SAN، الیاف اکریلیک، آکریل آمید و لاستیک نیتریل)، و اسید اکریلیک (مورد استفاده در پوششها، چسبها و پلیمرهای سوپرجاذب) است.
پروپیلن عمدتاً به عنوان یک محصول مشترک یا در واحد الفین (کراکر بخار) و یا در واحدهای کراکینگ کاتالیزوری بستر سیال پالایشگاه نفت خام [۱] (FCC) تولید میشود. همچنین میتواند به طور هدفمند در فرآیندهای هیدروژنزدایی پروپان [۲] (PDH)، متاتز [۳]، تبدیل متانول به الفینها [۴] (MTO) / تبدیل متانول به پروپیلن [۵] (MTP)، تبدیل زغال سنگ به الفینها [۶] (CTO)/ تبدیل زغال سنگ به پروپیلن [۷] (CTP) و در واحدهای FCC با شدت بالا [۸] (HS-FCC) تولید گردد.
نگاهی به بازار جهانی پروپیلن
شکل زیر عرضه و تقاضای جهانی پروپیلن و عرضه و تقاضای آن در مناطق مختلف را نشان میدهد. در سال ۲۰۲۱، تولید جهانی پروپیلن حدود ۱۲۳.۷ میلیون تن بود که شمال شرق آسیا (۴۹ درصد)، آمریکای شمالی (۱۳ درصد) و اروپای غربی (۱۱درصد) به عنوان مناطق اصلی تولیدکننده بودند. در سال ۲۰۲۱، ظرفیت تولید جهانی پروپیلن حدود ۱۵۱.۲ میلیون تن بود که تولید هدفمند آن حدود ۲۸ درصد از ظرفیت کلی را تشکیل میداد، این سهم یک دهه پیش تنها ۱۳ درصد بود.
حدود ۶۴ درصد از ظرفیت پروپیلن هدفمند در شمال شرق آسیا یافت میشود، بعد از شمال شرق آسیا، ظرفیت پروپیلن هدفمند عمدتاً در خاورمیانه، آسیای جنوب شرقی و آمریکای شمالی افزایش یافته است، اما سهم جمعی آنها از ظرفیت جهانی جدید راه اندازی شده بین سالهای ۲۰۱۶-۲۰۲۱ تنها ۱۸ درصد از کل را تشکیل میدهد. این مناطق همچنین به طور گسترده به فرآیندهای هدفمند برای توسعه ظرفیت پروپیلن خود متکی بودهاند. در سال ۲۰۲۱، چین حدود ۳۲ درصد از کل ظرفیت جهانی پروپیلن را در اختیار داشت، پس از آن آمریکای شمالی دارای دومین ظرفیت بزرگ پروپیلن است. تا سال ۲۰۲۶، چین همچنان بر افزایش ظرفیت پروپیلن تسلط خواهد داشت که حدود ۵۵ درصد از افزایش ظرفیت پیش بینی شده در سطح جهانی را شامل میشود. بهجز آمریکای مرکزی و جنوبی، پیشبینی میشود که همه مناطق دیگر ظرفیت جدید پروپیلن را تا سال ۲۰۲۶ اضافه کنند، اما سهم آنها بسیار محدودتر خواهد بود. انتظار میرود تا سال ۲۰۲۶، ظرفیت جهانی پروپیلن به ۱۸۴.۷ میلیون تن برسد و سهم ظرفیت پروپیلن هدفمند در سطح جهان ۳۳ درصد شود. در سال ۲۰۲۱، تقاضای پروپیلن نزدیک به ۱۲۳.۸ میلیون تن در سطح جهان برآورد شد. چین و ایالاتمتحده بزرگترین مصرفکنندگان پروپیلن در جهان در سال ۲۰۲۱ بودند که به ترتیب ۳۶ درصد و ۱۲ درصد سهم بازار را به خود اختصاص دادند، بازارهای بزرگ بعدی نیز کره جنوبی، عربستان سعودی، هند و ژاپن بودند. انتظار میرود تقاضای پروپیلن طی پنج سال آینده به میزان ۴.۱ درصد در سال رشد کند و به ۱۵۱ میلیون تن برسد. در سال ۲۰۲۱، تجارت جهانی پروپیلن حدود ۵.۴ میلیون تن برآورد شد.طی پنج سال گذشته، تجارت پروپیلن به دلیل افزایش سطح یکپارچگی به طور گسترده کاهش یافته است. پروپیلن عمدتاً در جایی که تولید میشود یا در تأسیسات مجاور پس از تبدیل شدن به یکی از مشتقات آن معامله میگردد. تجارت جهانی پروپیلن تحت سلطه شمال شرق آسیا است. در سال ۲۰۲۱، این منطقه حدود ۵۰ درصد از صادرات جهانی و ۵۴ درصد از واردات جهانی را به خود اختصاص داده است. چین بزرگترین واردکننده پروپیلن است و بزرگترین کشورهای صادرکننده کانادا، ایالات متحده و عربستان سعودی هستند. پیشبینی میشود تجارت پروپیلن تا سال ۲۰۲۶ به حدود ۴.۹ میلیون تن کاهش یابد. چین واردکننده اصلی پروپیلن باقی خواهد ماند، اما افزایش ظرفیتهای جدید واردات آن را کاهش میدهد. شکل زیر عرضه و تقاضای پروپیلن در مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۲۱ و پیشبینی آن در سال ۲۰۲۶ را نشان میدهد.
نگاهی به بازار پروپیلن در ایران
پروپیلن در سه گرید پلیمری، شیمیایی و پالایشگاهی در کشور تولید و عرضه میگردد. شکل زیر ظرفیت اسمی تولید پروپیلن گرید پلیمری را نشان میدهد. مجموع ظرفیت تولید پروپیلن در کشور ۱.۱۵ میلیون تن میباشد. بیشترین ظرفیت تولید نیز متعلق به شرکت پتروشیمی جم با ظرفیت ۳۰۵ هزار و پس از آن شرکت پتروشیمی مارون با ظرفیت ۲۰۰ هزار است. ۱۶ طرح تولید پروپیلن با ظرفیت مجموع ۵.۶ میلیون تن در ایران وجود دارد. بزرگترین طرحها PDH/PP پارس با ظرفیت ۶۰۰ هزار تن و زنجیرهی MTP ستاره پارسیان با ظرفیت ۴۷۰ هزار تن هستند و بیشترین درصد بیشرفت مربوط به طرح PDH سلمان فارسی با درصد پیشرفت ۶۸ درصد میباشد. همچنین ۲۱ طرح مصرفکننده پروپیلن با ظرفیت مجموع ۵.۹ میلیون تن در کشور وجود دارد که بیشتر آنها مربوط به تولید پلیپروپیلن میباشند.
پروپیلن با کد تعرفهی (HS Code) ۲۹۰۱۲۲۰۰ تجارت میشود. براساس این کد آمار واردات و صادرات پروپیلن در ایران مطابق شکل زیر است. همانطور که گفته شد پروپیلن مادهی تجارتپذیری نیست. از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ و سال ۲۰۱۲ واردات و صادرات آن صفر بوده و بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ نیز مقدار آنها ناچیز میباشد.
[۱] fluid catalytic cracking
[۲] Propane dehydrogenation
[۳] metathesis
[۴] methanol-to-olefins
[۵] methanol-to- propylene
[۶] coal-to-olefins
[۷] coal-to-propylene
[۸] high-severity fluid catalytic cracking
با تکمیل فرم زیر از جدیدترین اخبار و گزارشهای ما باخبر شوید.